Herstel over grenzen heen
Zowel Radar Advies als Radar Vertige werken samen in het OTB om gedupeerden van de toeslagenaffaire in het buitenland te helpen.
Radar heeft hiervoor de opdracht gekregen van het Ministerie van Financiën. Het ondersteuningsteam voor ouders in het buitenland (OTB) start naar verwachting vanaf half juli.
De impact van de toeslagenaffaire reikt verder dan Nederland
De toeslagenaffaire is zonder twijfel een van de grootste sociale crises van recente tijden in Nederland. Duizenden ouders werden onterecht beschuldigd van fraude, geconfronteerd met torenhoge terugvorderingen, financiële problemen en in sommige gevallen zelfs het verlies van hun woning en kinderen. Terwijl velen binnen Nederland hard vochten voor erkenning en compensatie, ontstond een groeiende groep gedupeerden die vanwege hun situatie of persoonlijke omstandigheden het land verlieten. De gevolgen van deze crisis reiken daarmee ver buiten de landsgrenzen. Dit stelde de overheid en betrokken organisaties voor een nieuwe uitdaging: hoe zorg je ervoor dat ook deze ouders, verspreid over tientallen landen, de ondersteuning krijgen die ze verdienen?
“De toeslagenaffaire heeft het vertrouwen in de overheid ernstig beschadigd, vooral bij de ouders die de dupe zijn geworden. Voor hen is het herstelproces een kwestie van menselijkheid en rechtvaardigheid. Het is essentieel dat we deze groep niet uit het oog verliezen, ook als zij in het buitenland wonen.”- Marieke Jansen - Beleidsadviseur bij Radar Groep.
Radar neemt het voortouw met het Ondersteuningsteam Buitenland (OTB)
In opdracht van het ministerie van Financiën zette Radar het Ondersteuningsteam Toeslagenaffaire Buitenland (OTB) op. Dit team richt zich specifiek op gedupeerden die in het buitenland verblijven en ondersteunt hen op vijf cruciale leefgebieden: gezin, gezondheid, werk en inkomen, financiën en wonen. Deze brede aanpak is essentieel, omdat de gevolgen van de toeslagenaffaire zich niet beperken tot financiële schade, maar doorwerken in alle aspecten van het leven van de getroffen gezinnen.
Wat dit project onderscheidt, is de menselijke maat die Radar centraal stelt. Casemanagers zijn getraind in cultuur- en stress-sensitief werken en worden ondersteund door ervaringsdeskundigen — mensen die zelf de impact van de toeslagenaffaire kennen. Deze combinatie zorgt ervoor dat ouders zich gehoord en begrepen voelen, wat essentieel is voor het opbouwen van vertrouwen en het maken van duurzame stappen richting herstel.
“We kunnen niet met één standaardoplossing komen. Elke ouder heeft een uniek verhaal, zeker wanneer zij in het buitenland wonen en te maken hebben met andere wetten en systemen,” benadrukt Lodewijk Peters, casemanager bij het Ondersteuningsteam Buitenland. “Daarom is maatwerk en culturele sensitiviteit onmisbaar in onze aanpak.”
Complexe internationale uitdagingen vragen om maatwerk
De internationale context brengt unieke uitdagingen met zich mee. Ouders wonen verspreid over 31 landen, elk met hun eigen wet- en regelgeving, sociale systemen en taalbarrières. Radar werkt daarom nauw samen met lokale partners om deze barrières te doorbreken en de juiste ondersteuning te bieden. Dit vraagt om een flexibele en creatieve aanpak, waarbij elke situatie op maat wordt bekeken en aangepakt.
Sinds de start van het project in 2022 heeft Radar 678 ouders ondersteund. De gemiddelde tevredenheidsscore van 7,6 onderstreept het succes van deze empathische, op maat gesneden aanpak. Het laat zien dat ook in complexe, internationale situaties vertrouwen en ondersteuning mogelijk zijn, mits er voldoende aandacht is voor de persoonlijke omstandigheden van de gedupeerden.
“Ervaringsdeskundigen bouwen bruggen tussen beleid en de werkelijkheid van gedupeerden. Hun betrokkenheid maakt het verschil in het terugwinnen van vertrouwen,” aldus Fatima Kaya, ervaringsdeskundige en betrokken bij het Ondersteuningsteam. “Zij spreken de taal van de ouders, kennen hun zorgen en zorgen ervoor dat ze zich niet verloren voelen in het systeem.”
Terugkeer naar Nederland: een nieuw hoofdstuk
Een bijzonder resultaat van de ondersteuning is dat 61 gezinnen ervoor kozen om terug te keren naar Nederland. Dit geeft aan dat herstel niet alleen over compensatie gaat, maar ook over het bieden van perspectief en kansen om het leven weer op te bouwen. Dankzij de begeleiding van Radar is het voor deze gezinnen mogelijk om weer een plek te vinden binnen de Nederlandse samenleving, met de juiste ondersteuning en zekerheid. Deze terugkeer vraagt om goede samenwerking tussen lokale en Nederlandse instanties, zodat het reintegratieproces soepel verloopt en gedupeerden daadwerkelijk kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven.
Nog veel werk te doen: De noodzaak van blijvende aandacht
Ondanks de behaalde resultaten blijft het werk urgent. Veel gedupeerden ervaren nog steeds obstakels in het verkrijgen van volledige compensatie en toegang tot de noodzakelijke zorg en ondersteuning. Dit vraagt van de Nederlandse overheid een consequente en inclusieve benadering, waarbij ook de situatie van gedupeerden in het buitenland volwaardig wordt meegenomen.
Daarnaast is er een oproep aan lokale overheden en hulporganisaties om meer aandacht te hebben voor deze groep en samenwerking te zoeken met Nederlandse instanties. Alleen zo kan voorkomen worden dat ouders tussen wal en schip vallen.
Juke Snijder Blok van Radar Vertige die het onboardings- en leertraject voor de uitvoerende medewerkers vormgeeft, benadrukt dat het OTB actief samenwerkt met ervaringsdeskundigen en vanuit gelijkwaardigheid werkt aan de herstelaanpak. “Gedupeerde ouders willen erkenning en willen serieus genomen worden. In onze ogen leidt alleen deze manier tot een helingsproces en oplossingen”.
“Herstel stopt niet bij een financiële vergoeding. Het vereist structurele aandacht en samenwerking tussen verschillende instanties, ook over de grenzen heen.”- Woordvoerder van het ministerie van Financiën in een brief aan de Tweede Kamer, april 2023.
Radar als voorbeeld voor grensoverschrijdende sociale innovatie
Radar’s aanpak laat zien dat sociaal-maatschappelijke vraagstukken niet stoppen bij landsgrenzen. Het toont aan dat herstel en rechtvaardigheid ook internationaal mogelijk zijn, mits er voldoende aandacht is voor de menselijke kant van het verhaal.
Deze aanpak is een voorbeeld van sociale innovatie: het zoeken naar nieuwe methoden om complexe problemen aan te pakken, met als uitgangspunt de beleving en behoeften van de betrokken mensen. Door samen te werken met gedupeerden zelf, lokale partners en overheden, laat Radar zien dat maatwerk en vertrouwen onmisbaar zijn voor duurzaam herstel.
Een oproep aan beleidsmakers en professionals
Het project benadrukt dat het verbeteren van beleid en uitvoering niet stopt bij het erkennen van fouten. Het vraagt een blijvende investering in transparantie, empathie en samenwerking over grenzen heen. Beleidsmakers worden uitgedaagd om niet alleen binnen Nederland, maar ook internationaal de positie van gedupeerden te versterken en toegankelijkheid van hulp te waarborgen.
Voor professionals in het veld betekent dit werken met oog voor cultuur, context en individuele omstandigheden. Alleen zo kunnen we samen bouwen aan een rechtvaardiger en inclusiever Nederland, waarin fouten uit het verleden worden erkend en hersteld.
Slot: Herstel is een menselijke opgave
Radar’s werk met gedupeerden van de toeslagenaffaire in het buitenland laat zien dat herstel meer is dan financiële compensatie. Het is een proces van vertrouwen herwinnen, perspectief bieden en mensen weer regie geven over hun leven. Dit vraagt om geduld, flexibiliteit en vooral een luisterend oor.
“Echte verandering begint bij het erkennen van de mens achter het dossier — waar die mens zich ook bevindt,” besluit Marieke Jansen. “Dat is de kern van ons werk en onze missie.”
Met deze aanpak zet Radar een belangrijke maatstaf neer voor het aanpakken van maatschappelijke crises die grenzen overstijgen.
