Preventie en aanpak vanuit een sociaal perspectief. De online wereld kan heel ongezond zijn voor jongens en jongvolwassen mannen.
Een subcultuur die positieve identiteitsvorming verstoort, en kan leiden tot onverdraagzaamheid en zelfs geweld. In dit artikel delen wij onze inzichten en aanbevelingen op basis van de meest recente ontwikkelingen en de ervaringen uit onze eigen praktijk.Door ons werk, voor onder andere het Europese Radicalisation Awareness Network, weten wij hoe belangrijk het is om risicofactoren op tijd te herkennen, zodat je met een passende aanpak kunt voorkomen dat een persoon zich identificeert als incel. Want als iemand dat eenmaal doet, dan laat hij zich in online incel-groepen verder voeden door ongezond nihilistische, onverdraagzame en haatzaaiende ideeën.
Wat is de incel-ideologie?
De term ‘incel’ is een afkorting van ‘involuntary celibate’ en verwijst naar een subcultuur van met name jonge mannen die onvrijwillig geen seksuele of romantische relaties hebben. Deze groep gebruikt online platformen als een uitlaatklep voor hun frustraties en ontwikkelt vaak een vijandige houding tegenover vrouwen en de samenleving. De incel-ideologie gaat verder dan persoonlijke onvrede; het is een radicale overtuiging die vrouwen de schuld geeft van hun situatie en hen demoniseert.
De ideologie verspreidt zich vooral via internetfora en sociale media, waar gesprekken vaak escaleren in haatzaaien en het legitimeren van geweld. Dit vormt een ernstig maatschappelijk risico, omdat het gedrag en de overtuigingen soms leiden tot agressie, intimidatie en in sommige gevallen zelfs tot terroristische aanslagen.
De maatschappelijke impact van de incel-ideologie
De groei van deze subcultuur zorgt voor onrust binnen verschillende lagen van de samenleving. Het versterkt schadelijke stereotypen en draagt bij aan het vergroten van sociale polarisatie. Jongeren die zich identificeren met deze ideologie, raken vaak sociaal geïsoleerd, wat hun kwetsbaarheid en radicalisering kan versterken.
Bovendien zijn veel jongeren in deze groep moeilijk bereikbaar via reguliere kanalen. De online omgeving waarin ze actief zijn, werkt als een echokamer, waar extremistische ideeën worden versterkt en groepsdruk heerst. Dit vraagt om nieuwe vormen van interventie en preventie die aansluiten bij hun leefwereld.
Vijf aanbevelingen voor een effectieve preventieve aanpak
Op basis van onderzoek en praktijkervaring formuleert Radar vijf concrete aanbevelingen om de verspreiding en impact van de incel-ideologie te beperken:
Vroegtijdige signalering en interventie
Professionals in het onderwijs, de jeugdhulpverlening en wijkteams moeten worden getraind om signalen van radicalisering en sociaal isolement tijdig te herkennen. Het is belangrijk om een vertrouwensband op te bouwen, zodat jongeren zich durven te uiten en hulp kunnen accepteren voordat problematiek escaleert.Educatie en bewustwording
Voorlichting over gendernormen, gezonde relaties en kritisch mediagebruik moet al op jonge leeftijd plaatsvinden. Dit helpt jongeren om stereotype denkbeelden en onrealistische verwachtingen over relaties te doorzien en te weerstaan aan schadelijke groepsdruk.Digitale weerbaarheid versterken
Gezien de verspreiding van de incel-ideologie vooral online plaatsvindt, is het versterken van digitale vaardigheden cruciaal. Jongeren moeten leren hoe ze desinformatie kunnen herkennen, omgaan met haatdragende boodschappen en zichzelf kunnen beschermen tegen negatieve invloeden op sociale media en fora.Ondersteuning en begeleiding van risicogroepen
Individuen die worstelen met een laag zelfbeeld, sociale angst of isolement verdienen extra aandacht. Het bieden van mentorschap, psychosociale hulp en participatie in sociale activiteiten kan voorkomen dat zij zich verder afsluiten en radicaliseren.Samenwerking tussen betrokken partijen
Een succesvolle aanpak vereist dat onderwijs, jeugdzorg, politie, gemeenten en maatschappelijke organisaties hun kennis en middelen bundelen. Door een integrale aanpak kunnen risico’s beter worden ingeschat en kunnen jongeren op tijd de juiste ondersteuning krijgen.
De rol van gemeenten en professionals
Gemeenten staan in de frontlinie bij het signaleren en aanpakken van radicalisering en extremisme. Het aanpakken van de incel-ideologie vraagt om specifieke kennis en een combinatie van preventieve en curatieve maatregelen. Dit betekent investeren in scholing van professionals en het opzetten van laagdrempelige hulp- en steunstructuren.
Daarnaast is het essentieel dat beleidsmakers oog hebben voor de onderliggende oorzaken, zoals sociale uitsluiting, mentale gezondheid en stereotypering van mannelijkheid. Het voorkomen van radicalisering begint met het versterken van veerkracht en het bieden van perspectief aan jongeren.
Naar een toekomstbestendige aanpak
De incel-ideologie is een relatief nieuw fenomeen, maar met potentieel grote maatschappelijke gevolgen. Het vraagt om blijvende aandacht en innovatieve benaderingen, die recht doen aan de complexiteit van de problematiek. Het voorkomen van verdere radicalisering en het bevorderen van sociale inclusie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Investeren in bewustwording, samenwerking en maatwerkinterventies biedt de beste kans om de schadelijke effecten van deze ideologie te beperken en jongeren te ondersteunen in een gezonde ontwikkeling.
Dit artikel is gebaseerd op een paper van het RAN, geschreven door Alwyn Voogd en Rik Scheele en het artikel van Radar Advies Het Incel-fenomeen: wat is het en hoe ga je er mee om?
Heb je radicalisering op je radar?
Welke interventies zijn er in jouw gemeente en zijn die nog toereikend? Past het huidige beleid nog bij de huidige situatie? Met wie werk je wel en niet samen? Samen krijgen we de basis wél op orde.
