Radar heeft bijgedragen aan de invoering van ‘Hoogwaardig Handhaven’. Dit programma helpt gemeenten om inwoners te ondersteunen bij het naleven van afspraken en regels.
Een gedachtegoed dat na twintig jaar nog steeds relevant is
In meer dan de helft van alle Nederlandse gemeenten heeft Radar bijgedragen aan de invoering van ‘Hoogwaardig Handhaven’. Dit programma helpt gemeenten om inwoners te ondersteunen bij het naleven van afspraken en regels. Hoeveel mensen ken jij die frauderen en weet je ook waarom ze dat doen? Moeten haar kinderen anders met een lege maag naar bed, vindt hij dat-ie er recht op heeft, of weten zij niet eens dat ze frauderen?
Een nieuwe kijk op handhaving
Radar introduceerde het programma in 1998, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De kern van het gedachtegoed? Handhaving moet niet alleen gaan over controle en sancties, maar juist over het stimuleren van naleving. Onderzoek toonde aan dat mensen zich beter aan regels houden wanneer zij:
Goed geïnformeerd zijn over hun rechten en plichten binnen de bijstand, om verkeerde verwachtingen te voorkomen.
De regels en controles als eerlijk en begrijpelijk ervaren, zonder onnodige bureaucratische drempels.
Het gevoel hebben dat fraude daadwerkelijk wordt opgespoord.
Weten dat overtredingen consequenties hebben en dat opgelegde sancties daadwerkelijk worden uitgevoerd.
De vier pijlers van Hoogwaardig Handhaven
In de loop der jaren verschoof de nadruk van ‘spontane naleving’ naar het vergroten van maatschappelijk rendement, het beperken van instroom in de bijstand en het bevorderen van uitstroom. Gemeenten krijgen via dit concept handvatten om handhaving effectief in te richten aan de hand van vier pijlers:
Vroegtijdig informeren – Duidelijke communicatie over rechten en plichten voorkomt misverstanden en fouten.
Optimaliseren van de dienstverlening – Een klantgerichte aanpak verlaagt drempels en versterkt het vertrouwen in de overheid.
Controleren op maat – Risicogestuurd toezicht zorgt ervoor dat controle gericht en efficiënt wordt ingezet.
Sanctioneren op maat – Handhaven met oog voor de situatie van de burger, waarbij straffen evenredig en doelgericht worden toegepast.
Een beproefde aanpak
Gemeenten die met Hoogwaardig Handhaven aan de slag willen, hoeven niet opnieuw het wiel uit te vinden. Het programma sluit naadloos aan bij de beleids- en plancyclus, een beproefd overheidsinstrument om doelen te realiseren. Met de juiste aanpassingen biedt het een effectieve route naar een rechtvaardig en efficiënt bijstandsbeleid.
Nu, ruim twintig jaar na de introductie, is Hoogwaardig Handhaven nog steeds relevant en zien we de principes ervan terug bij tal van gemeenten. Het gedachtegoed blijft een solide basis voor effectieve handhaving.
