Inburgering en integratie
Vanaf dag één zet Radar in op activering van langdurig werklozen, maar ook op inburgering en integratie van nieuwkomers.
In de jaren negentig organiseert Radar activeringsgesprekken met jonge Antilianen, Arubanen, Turken en Marokkanen. Na de eeuwwisseling onderzoekt Radar het Amsterdamse inburgerstelsel. En in 2019 ontmoet Yvonne Roolaart statushouders die haar kijk op inburgering compleet veranderen.
In Schiedam, waar Adviseur Yvonne Roolaart, tweeënhalf jaar werkte aan een maatwerkoplossing voor participatie en integratie, ontmoette Yvonne statushouders die haar kijk op inburgering compleet veranderden. De statushouder bestaat niet.
De uitdaging van Schiedam
De gemeente Schiedam vroeg RadarAdvies hoe ze de participatie en integratie kon versnellen. Yvonne: ‘Uit ons onderzoek bleek dat de gemeente vastliep op regels, schurende wetten en protocollen. Als locatiemanager van het Gemeentelijk Versnellingsarrangement werkte ik in tweeënhalf jaar samen met vele partijen en ontwikkelde ik maatwerk tot een Schiedams begrip. Dat deze aanpak werkt, blijkt uit het feit dat 44% van de jonge statushouders, die vanaf medio 2016 onder deze aanpak vielen, binnen 2,5 jaar de inburgering heeft afgerond.’
Toch bleek angst een grote drempel voor vooruitgang. ‘Jonge statushouders zijn bang voor een schuld van 11.250 euro. Slagen ze niet op tijd voor het volgende taalniveau, dan wordt hun DUO-lening van 10.000 euro een schuld, met daarbovenop een boete van 1.250 euro.’
Persoonlijke verhalen: de sleutel tot begrip
Yvonne herinnert zich een 26-jarige hoogopgeleide Syriër, Mohamad. Enthousiast begon hij aan een inburgeringscursus aan de Erasmus Universiteit, maar na zes maanden was hij gestopt. Hij werkte in een magazijn waar nauwelijks Nederlands werd gesproken en had geen netwerk opgebouwd. Het contrast zag Yvonne bij een laaggeschoolde Eritreeër. ‘Hij slaagde voor taalniveau A2 en wilde in de bouw werken. Dankzij samenwerking vonden we een vakopleiding en een werkplek voor hem.’ Waarom lukt het bij de één wel en de ander niet? ‘Er is geen eenduidig antwoord. Het heeft te maken met ambities, verwachtingen, samenwerking in de keten en een vertrouwensrelatie.’
De nieuwe wet van Koolmees
De nieuwe wet van minister Koolmees introduceert maatwerk. Gemeenten krijgen de regie en stellen voor elke inburgeraar een persoonlijk Plan Inburgering en Participatie (PIP) op. De uitgangspunten:
Gemeenten selecteren en inkopen de inburgeringscursussen.
Elke inburgeraar stelt samen met de gemeente een passend PIP op.
Het leenstelsel wordt afgeschaft.
Inburgeraars moeten meteen aan het werk.
Er komen verschillende niveaus in de inburgering, met een hoger standaardniveau en een Z-route voor analfabeten.
Yvonne: ‘Op papier is dit een uitstekend plan. Maar in de praktijk botsen de participatie- en inburgeringswet nog steeds. En gemeenten vallen vaak terug op regels en protocollen.’
Inburgeren is geen productieproces
Volgens Yvonne moet het anders: ‘Begin met een kennismaking. Win vertrouwen, bied een passende taalstage aan en help bij het opbouwen van een netwerk. Wacht niet tot de nieuwkomer zelf om hulp vraagt, maar blijf in contact. En vergeet gezinsleden niet.’
Veel statushouders vragen geen hulp omdat dat in hun cultuur niet gebruikelijk is. ‘De eerste keer dat ik – een blonde vrouw met blauwe ogen – met Syrische mannen sprak, werd ik nauwelijks serieus genomen. Ze dachten dat ik van de overheid was. Pas toen ik kleine problemen hielp oplossen en samenwerkte met woonbegeleiders die hun taal spraken, won ik hun vertrouwen.’
Om cultuurverschillen te overbruggen, pleit Yvonne voor een team van cultuur sensitieve coaches: hoogopgeleide statushouders die nieuwkomers begeleiden, ondersteund door Nederlandse professionals met kennis van wet- en regelgeving.
“Leer elkaar kennen en doe wat nodig is, ook als dat niet binnen de protocollen past.”- Yvonne Roolaart, Adviseur Radar Advies
Een realistische driedeling
Volgens Yvonne zou de indeling er als volgt uit moeten zien:
Hoogopgeleiden: intensief taaltraject met vier dagen per week onderwijs, deels praktisch, deels stages en coaching. Voorlichting in eigen taal. Eindniveau: B2 of C2.
Laagopgeleiden/analfabeten: starten met conversatie voor mondelinge taalvaardigheid, daarna schriftelijke taalvaardigheid. Alleenstaande jongeren krijgen woonbegeleiding en een maatje.
Middengroep: duaal opleidingstraject richting regulier onderwijs of werk. Voor ouderen moet het makkelijker worden om een vakopleiding of certificaat te behalen.
Yvonne benadrukt dat ze het nu alleen nog maar heeft over taal en werk. ‘Verplaats je in de statushouder. Waarom vertrouwt hij jou nog niet, waarom komt-ie ’s ochtends niet op tijd op zijn werk, waarom doet hij niet wat je van hem vraagt? Vaak is hier een reden voor die je zelf niet kunt bedenken.
De Nationale ombudsman presenteerde woensdag 10 oktober 2018 zijn onderzoek naar inburgering 'Valse Start". Bekijk hier het item waar Yvonne haar visie deelt:
